جدل و مراء و بحث
نوشته شده توسط محسن مقدس زاده در تاریخ دوشنبه 94/12/10
«آداب گفتگو - 1»جدل و مراء و بحث بنا بر تقسیمی بر چهار نوع است:
1- هم نیت حق است (مانند هدایت کسی یا یافتن حق) و هم مطالب حق باشد.
2- مطلب حق باشد ولی نیت خلاف حق است. مانند تفاخر و برتری‌جویی و به کرسی نشاندن حرف و ...
3- نیت مطابق حق ولی مطلب حق نیست.
4- هم نیت و هم مطلب خلاف حق است.
جز در مورد اول بقیه موارد در اخلاق اسلامی بسیار مذمت شده است و چه بسا عناوین متعددی از گناهان را به همراه دارند.
بسیاری از بحث‌هایی که بین افراد صورت می‌گیرد معمولا جزء دسته اول نیستند. چرا که یا نیت خیر نیست و یا اگر هم نیت خیر باشد مطلب حق نیست. به عنوان مثال کسی که بدون داشتن آگاهی کامل و مستند و مستدل و تخصص در مورد چیزی نظر می‌دهد حجتی بر حقانیت کلامش ندارد و اظهار نظر چنین کسی مصداق مراء و جدلی است که از سوی اسلام نهی شده است. همچنین بیشتر بحث‌های سیاسی علاوه بر اینکه جزء مراء و جدل نهی شده از جانب دین هستند معمولا با غیبت و و تهمت و ... همراه هستند که باعث می‌شود شخص چندین گناه سنگین و کبیره در مدت کوتاهی مرتکب شود. بسیاری از بحث‌های سیاسی در دفاع یا علیه نظر یا کسی است که حجت معتبری بر حق یا ناحق بودنش نداریم. توجه کنیم که جز در موارد خاص ما حق نداریم عیب مخفی کسی را که راضی به گفتن آن نیست پیش دیگران نقل کنیم. ما حق نداریم کار یا صفتی را که دلیل و سندی برایش نداریم به کسی نسبت دهیم. مخصوصا در نسبت دادن صفات قلبی و درونی و نیت‌های پلید مانند ریا و تفاخر و مانند اینها باید دقت بیشتری کنیم که خدای نکرده ندانسته گرفتار گناه کبیره تهمت که توبه از آن هم به راحتی امکان پذیر نیست نشویم. توجه کنیم که گناهان قلبی معمولا پنهان هستند و اطمینان نسبت به آنها در مورد دیگران بسیار سخت است. البته عقل و دین حکم می‌کند که نسبت به خودمان سوء ظن داشته باشیم و اگر احتمال صفت پلیدی هم دادیم نسبت به برطرف کردن آن اقدام کنیم ولی در مورد دیگران اصل بر عدم سوء ظن می‌باشد و نباید بدون داشتن دلیل و مدرک معتبر و کافی به دیگران نسبت زشتی را بدهیم.
کلمات کلیدی : حق، غیبت، دین، عقل، ناحق، تهمت، ریا، جدل، مراء، بحث، هدایت، نیت خیر، نیت، تخصص، مجادله، تفاخر، سوء ظن
