لطف مکرر حق مسلم می شود
نوشته شده توسط محسن مقدس زاده در تاریخ سه شنبه 95/2/7
ما نسبت به دیگران (دور یا نزدیک) وظایفی داریم که بدون هیچ منت و لطفی باید انجام دهیم و اگر صاحب حق از حقش گذشت در حق ما لطف کرده است و باید قدردان باشیم.اما علاوه بر وظایفی که ما نسبت به دیگران داریم کارهایی هستند که انجام دادن یا ترکشان نسبت به دیگران خوب یا بد است. یعنی وظیفه‌ای نسبت به آنها نداریم و اگر انجام دهیم یا ترک کنیم لطف کرده‌ایم. مثلا محبت و توجه به دیگران و کمک و دستگیری از دیگران (کمک غیر واجب) و بسیاری از کارهای دیگر جزء کارهایی هستند که اگر انجام دهیم خوب و پسندیده و زیبا است ولی انجام آن جزء وظایف ما نیست. همچنین بسیاری از کارها هستند که انجام دادن آنها خوب و زیبا نیست و اگر انجام دهیم زشت و ناپسند است ولی نسبت به ترک آنها وظیفه‌ای نداریم.
بر خلاف وظایفی که ما نسبت به دیگران داریم و باید بدون منت و لطف انجام دهیم باقی کارها که انجام آنها خوب و پسندیده یا انجام آنها زشت و ناپسند است ولی انجام یا ترک آنها جزء وظایف ما نیست باید به این نکات دقت کنیم که وقتی چنین کارهایی را انجام دهیم که:
اولا از روی عشق و علاقه و میل ثابت و ماندگار باشد. اگر کاری را از روی عشق و علاقه ثابت انجام ندهیم بلکه از روی حال خوش موقت و یا از روی دلسوزی و ترحم (بدون عشق و علاقه) انجام دهیم باید منتظر آثار سوء و زشتی مانند منت و آزار دیگران و ریا و عجب و کبر و حسد و ... باشیم که کیفیت به وجود آمدن چنین نتایجی خارج از حوصله این چند سطر است. این را بدانیم که کار کم ولی از روی عشق و علاقه و میل و ثابت و ماندگار و مداوم بهتر از کاری است که گاهی انجام شود و گاهی انجام نشود و وقتی هم انجام میشود از روی بی‌میلی و بی‌رغبتی باشد که ناچار برای ایجاد انگیزه برای انجام آن کار نیت‌های غیر خدایی داخل شوند.
ثانیا تا زمانی انجام دهیم که طرف مقابل آن را لطف بدانید. این را به یاد داشته باشیم که برای اکثر مردم لطف مکرر باعث میشود که آن را حق مسلم بدانند. ما وقتی لطفی در حق دیگری می‌کنیم از او توقع تشکر و تقدیر نباید داشته باشیم و باید کار را برای خدا انجام دهیم ولی از طرف دیگر زیبایی هر لطفی در این است که لطف دانسته شود نه حق و وظیفه. همانطور که ما باید نسبت به لطف دیگران متشکر و قدردان باشیم دیگران را هم باید به این سمت سوق دهیم و دعوت کنیم. کسی که لطف دیگران را حق مسلم خود می‌داند نمی‌تواند از آنها تشکر و قدردانی کند و در مقابل اگر لطف زمانی قطع بشود باعث اعتراض خواهد شد. متاسفانه اکثر مردم چون به خودسازی و تربیت نفس بی‌توجه یا کم توجه هستند وقتی لطفی تکرار شود با آن شرایط انس می‌گیرند و به آن دل می‌بندند و وقتی انسان به کسی یا چیزی یا شرایطی دل بست دل کندن از محبوب بسیار سخت خواهد بود.
متاسفانه همین مشکل در مقابل خداوند متعال هم پیش می‌آید. خدایی که وظیفه‌ای نسبت به ما نداشته و ندارد و هر چه داده است و می‌دهد و خواهد داد لطف و عنایت می‌باشد؛ آنقدر در حق ما لطف کرده است که ما الطاف بی‌شمار او را عادی و وظیفه او می‌دانیم و در نتیجه نمی‌توانیم از او قدردانی و تشکر کنیم و حق آن نعمت و لطف خدا را به جا بیاوریم و در نتیجه همین کفران نعمت و قدرناشناسی باعث میشود که نعمت از دست ما برود و جای آن را عذاب و نقمت بگیرد که نعوذ بالله چنین عذابی نه از روی کینه و نفرت و دشمنی بلکه نتیجه قدرنشناسی و کفران نعمت همین است. همچنین وقتی خداوند متعال که هر چه داده است و می‌دهد لطف می‌باشد آن چه را می‌خواهیم به علت اینکه یا به نفع ما نیست و یا اینکه خودمان با گناهان و سایر موانع جلوی آن را گرفته‌ایم به ما ندهد؛ چون در درون؛ آن خواسته را حق خود می‌دانیم و وظیفه خدا می‌دانیم که آن را به ما بدهد؛ همین روحیه باعث میشود که به خدا اعتراض کنیم و تسلیم او نباشیم و در حقیقت بی‌ایمان شویم. در حالی که اگر خدا را خوب می‌شناختیم می‌دانستیم که هر چه در حق ما کرده است و می‌کند و خواهد کرد لطف بوده است و خواهد بود. همچنین خدایی که از هر مهربانی مهربانتر است و کاملا به نیازهای ما و نفع و ضرر ما آگاه است و هر چه امکان داشته باشد توانایی انجامش را داد مگر میشود اگر چیزی حقیقتا به نفع ما باشد و خودمان مانعی در راه رسیدن آن ایجاد نکرده باشیم آن را به ما ندهد!؟
پس ما در مقابل دیگران هم (دور یا نزدیک) در جایی که وظیفه‌ای نسبت به آنها نداریم باید دقت کنیم که در اثر تکرار لطف یا لطف به افرادی که ظرفیت و جنبه پذیرش لطف را ندارد کاری نکنیم که دیگران تصور کنند آن لطف نیست و حق مسلمشان است و در نتیجه وقتی آن را انجام ندادیم با زیاده‌خواهی و اعتراض و طلبکاری باعث آزار و اذیت ما بشوند و وقتی انجام دهیم طوری برخورد کنند که وظیفه ما بوده است و با این رفتار نسنجیده زمینه ایجاد عادت زشتی را در طرف مقابل فراهم کنیم که باعث شود نسبت به دیگران هم، چنین رفتاری داشته باشد و هم خود و هم دیگران را آزار دهند.
پس هیچ گاه نباید فراموش کنیم که لطف مکرر حق و وظیفه مسلم میشود.
کلمات کلیدی : حق، خدا، وظیفه، عشق، نعمت، لطف، زیاده خواهی، پرتوقعی، نقمت، عذاب، شکر، تشکر، قدردانی، لطف نابجا، عادت، آزار، اذیت، طلبکاری، منت، کفران نعمت
